नाग पञ्चमी ! किन टाँसिन्छ घरको ढोकामा नाग ? (नाग स्तोत्रसहित)

प्रकाशित मिति : २९ श्रावण २०७८, शुक्रबार

काठमाडौं । श्रावण शुक्ल पञ्चमीको दिन नाग पञ्चमी । अर्थात् नाग वा सर्पको पूजा गर्ने दिन ।
यसै दिन बिहान उठी स्नान गरी दीप, कलश, गणेश पूजा गरि गोबरको नाग बनाई नागको मानचित्रमा दही, दूबो,कुश, सिन्दुर, चन्दन आदिले पूजा गरि ढोकामा टाँस्नाले सर्प वा नागको भय हुँदैन भन्ने धार्मिक मान्यता छ ।
नागहरू जस्तै अनन्त, वासुकि, पद्म, महापद्म, तक्षक, कुलि, कर्कट, शंखनाग, शेषनाग आदिको चित्र टाँसिन्छ । यसरी विभिन्न नागको चित्र घरमा टाँस्नाले चट्याङले नहान्ने, आगो तथा सर्पको भए नहुने हाम्रो धार्मिक आस्था तथा विश्वास रहिआएको छ ।
स्कन्द पुराण अनुसार आज नागको पूजा गर्नाले मनोकामना पूणर् हुन्छ भनी वणर्न गरिएको छ ।
श्रावण शुक्ल पञ्चमी तिथिका दिनबाट वर्षायाम समाप्त भई हिउँद सुरु भएको मानिन्छ । ज्योतिष शास्त्रीय मान्यता अनुसार आजको दिन कुनै शुभ तथा मांगलिक कार्य गर्न साइत हेर्नु पर्दैन भन्ने विश्वास रहँदै आएको छ । कुनै पनि घर तथा बङ्गाला निर्माण गर्दा भूमिमा नाग देवताको बास भए विधिवत रूपमा पूजा आजा गरि पन्छाए नागको दोषबाट मुक्त हुन धार्मिक जन विश्वास रही आएको छ ।
नाग पञ्चमीको दिन हिन्दु धर्मावलम्बिहरुले दिनभर व्रत गरि सूर्यास्त भए पछि नाग देवताको मूर्तिमा विभिन्न सामानहरू जस्तै फुल, प्रसाद तथा फलले पूजा आजा गरि प्रसाद बाँड्ने तथा आफूले पनि लिने गर्दछन् । यसरी श्रावण शुक्ल पञ्चमीको दिन श्रद्धा तथा भक्तिका साथ मनाइने यो पर्व हिन्दुधर्मावलम्बिहरुले धूमधामका साथ मनाउने गर्दछन् ।

नागपञ्चमीमा नागको पूजा गर्दा पाठ गरिने नाग स्तोत्र यस प्रकार छ :

ब्रह्मलोकेषु ये सर्पा शेषनाग पुरोगमास् ।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पेभ्यस् सुप्रीतो मम सवर्दा ।१।

इन्द्रलोकेषु ये सर्पास् वासुकी प्रमुखादयस् ।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पेभ्यस् सुप्रीतास् मम सर्वदा ।२।

कद्रबेयाश्च ये सर्पास् मातृभक्ति परामा।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पेभ्यस् सुप्रीतास् मम सर्वदा ।३।

इन्द्रलोकेषु ये सर्पास् तक्षका प्रमुखादयस् ।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पास् सुप्रीतास् मम सर्वदा ।४।

सत्यलोकेषु ये सर्पास् वासुकिन च रक्षता ।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पास् सुप्रीतास् मम सर्वदा ।५।

मलये चैव ये सर्पास् कर्कोतक प्रमुखादयस् ।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पेभ्यस् सुप्रीतास् मम सर्वदा ।६।

प्रार्थव्याचैव सर्पेभ्यस् ये साकेत वासित ।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पेभ्यस् सुप्रीतास् मम सर्वदा ।७।

सर्वग्रामेषु ये सर्पा वसंतिषु सञ्च्छिता ।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पेभ्यस् सुप्रीतास् मम सर्वदा ।८।

ग्रामे वा यदिवारण्ये ये सर्पाप्रचरन्ति च ।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पेभ्यस् सुप्रीतास् मम सर्वदा ।९।

समुन्द्रतीरे ये सर्पाये सर्पाजलवासिनस् ।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पेभ्यस् सुप्रीतास् मम सर्वदा ।१०।

रसातंलेषु ये सर्पास् अनन्तादि महाबलास् ।
नमोस्तुतेभ्यस् सर्पेभ्यस् सुप्रीतास् मम सर्वदा ।११।